Yuxu

Yuxu nədir? Yuxu nə deməkdir?

Yuxunun ümumi və xarakterik xüsusiyyətlərindən biri olan yuxu və ya yuxu sürətli göz hərəkəti (REM) adlanan yuxunun mərhələləri ilə sıx əlaqəli olan vizual və işitsel qavrayış və duyğulardır. Yuxuların bioloji məzmunu, funksiyası və məqsədi tam başa düşülmür. Yuxular həm də bir növ “hissi qavrayış” və ya obyektsiz qavrayış kimi də nəzərdən keçirilə bilər. Müxtəlif inanclara və proqnozlara da səbəb olan yuxular həmişə maraqlı və açıq şərh mövzusu olmuşdur. Müxtəlif psixologiya məktəbləri, parapsixoloqlar və eksperimental spiritistlər yuxuları müxtəlif yollarla izah etməyə çalışmışlar. Yuxuların fəaliyyət göstərməsinin izahı elmi ictimaiyyətin ümumi qəbuluna görə fərziyyələr səviyyəsindən kənara çıxmayıb və yuxular hələ də öz sirrini qoruyub saxlayan bir araşdırma sahəsini təşkil edir. Yuxuların elmi tədqiqinə onirologiya deyilir.

Yuxu yuxunun REM mərhələsində baş verən eşitmə və vizual qavrayışla bağlı duyğular toplusudur. İnsanlar yuxularında hər cür şey görə bilirlər. Çox məntiqli və ya absurd yuxular görmək olduqca yaygındır.

Yuxu zamanı bədənimizin bir çox funksiyaları pozulur. Bununla belə, beynimiz hələ də işləməyə davam edir. Yuxular da şüuraltımızda olan obrazlar toplusudur. Niyə yuxu gördüyümüzlə bağlı çoxlu müxtəlif elmi araşdırmalar olsa da, hələ sübut olunmuş bir fakt yoxdur. Bununla belə, müxtəlif nəzəriyyələr irəli sürülüb və atılır.

Ziqmund Freyd və Karl Yunq kimi elm adamları yuxular haqqında ilk nəzəriyyə irəli sürənlər arasında idi. Freydə görə yuxularımız oyaq olduğumuz zaman beynimizdəki fikirlərin əksidir. Yəni real həyatda ehtiraslarımızı yuxuda gördüyümüzə işarədir. Karl Yunq isə yuxularımızın oyaq olduğumuz zamankı düşüncələrimizlə eyni olduğuna inanır. Bu gün yuxuların fərqli funksiyaları olduğu barədə müxtəlif fikirlər var. Alimlər yuxuların səbəblərini nevroloji baxımdan araşdırıblar. Allan Hobson və Robert McCarley bu araşdırmaya əsaslanaraq belə nəticəyə gəldilər ki, yuxularımıza səbəb beynimizdəki təsadüfi elektrikdir. Bu elektrik səbəbiylə beynimizdə bir-birinin ardınca görüntülər meydana gəlir.

Keçmişdən bu günə yuxular

Yuxular bəzən insan psixologiyasına dərindən təsir edən obrazlar kimi görünür. B.C. Yuxular haqqında bəzi məlumatlar 3100-cü illərə aid Şumer lövhələrində tapılıb. Başqa sözlə desək, insanlar indiki kimi 5 min il əvvəl yuxular haqqında müxtəlif araşdırmalar aparır və onun haqqında düşünürdülər. Təbii ki, bu fikirlər təkcə elmlə əlaqələndirilə bilən fikirlər deyildi. İstər assuriyalılarda, istərsə də Misir sivilizasiyasında Tanrı, Şeytan və s. kimi dini terminlərlə əlaqələndirilməsi

Yuxularla bağlı ilk elmi araşdırmanı bayaq adını çəkdiyimiz Freyd aparmışdır. Yuxular haqqında yazan Freyd yuxuların insanın basdırılmış duyğularının əksi olduğunu irəli sürdü. Bu araşdırmaya indi baxdıqda yarımçıq görünsə də, o dövrdə çox maarifləndirici bir araşdırmadır. Çünki o, yuxuları o dövrdə dini faktlarla deyil, birbaşa beynin özü ilə əlaqələndirməyə çalışan ilk mütəfəkkirlərdən idi.

Şüurlu Yuxu

Yuxular da öz daxilində müxtəlif qollara bölünə bilər. Bunlardan ən maraqlılarından biri də aydın yuxu dediyimiz yuxu formasıdır. Bu tip yuxularda fərd yuxu gördüyünün fərqindədir və yuxunu istədiyi kimi istiqamətləndirə bilər. Bu zaman orqanizm yuxudadır, lakin beynin tam yuxuya getmədiyi başa düşülür.

Əsl yuxular

Bəzi insanların xəyalları gerçəkləşir. Bu yuxulara həqiqi yuxular deyilir. Bu yuxuların təfsiri də çox vacibdir.

Sadə yuxular

Bəzi insanlar gün ərzində yaşadıqları bütün hadisələrdən təsirlənərək yuxu görürlər. Gün ərzində müxtəlif işlərlə məşğul olan insanlar maraqlandıqları və ya yaşadıqları mövzuları yuxuda görürlər. Bu yuxuları şərh etmək lazım deyil.

Şirin yuxular

Yuxuda uçmaq və ya qaçmaq, əylənmək, üzmək yaxşı yuxuya yozulur. Bu cür yuxular səhərlər bədən rahat və sağlam olduqda baş verir.

Təkrarlanan yuxular

Bəzi insanlar zaman zaman eyni yuxular görürlər. Bu tip yuxular ümumiyyətlə müsbət hadisələrdir və insanı xoşbəxt etdiyi üçün görülür.

Yuxunun İçində yuxu

Yuxular içərisində yuxularda şərh vacibdir. Bu cür yuxularda edilən şərhlər adətən gerçəkləşə bilər.

Qarabasmalar (yəni qorxulu yuxular)

İnsanlar bəzən qorxduqları yuxular görürlər. Bu, bilinçaltında olan qorxularla əlaqəli bir vəziyyətdir.

Yuxuların tezliyi

“Aparılan araşdırmalar nəticəsində belə qənaətə gəlinib ki, travma keçirmiş insanlar adi insanlardan daha çox yuxu görürlər. Bunun bir çox müxtəlif səbəblərini müzakirə etmək olar. Mütəxəssislər isə beynimizin tez-tez travmaya reaksiya verdiyini düşünürlər.

Bu o deməkdir ki, beyin özünü məşq edir. Pis hadisələr yaşayan fərdlər pis yuxular görür və beləliklə özünü müdafiə üsulları inkişaf etdirir. Niyə çox xəyal edirəm sualı da vacibdir. Bu sual adətən insanın yaşadığı hadisələrin təsirindən asılıdır.

YUXULARIN İFADƏLƏRİ NƏDİR?

Yuxu təfsiri yuxuda simvolizmi həll etməyə xidmət edən bir qoldur. Bu gün bir çox insanı cəlb edir.