Özünüzü yorğun halsız hiss edirsiniz?

Özünüzü yorğun halsız hiss edirsiniz?

Yorğunluq halsızlıq hissi bir çox insanın yaşadığı çağımızın ən böyük sağlamlıq problemlərindən biridir. Yorğunluğu tətikləyən əsas səbəblər gərgin iş rejimi, yuxusuzluq və stressdir. Kifayət qədər yuxu və istirahətə baxmayaraq getməyən yorğunluq hissi əsas fiziki və ya psixi pozğunluğu göstərə bilər. Yorğunluq şikayətləri zamanı qan analizləri ilə vitamin-mineral çatışmazlıqları təyin oluna bilər və lazımi əlavələrlə bu şikayətlərdən xilas ola bilərsiniz. Məqalənin qalan hissəsində yorğunluq və zəifliyin səbəbləri və həll yolları haqqında ətraflı məlumat əldə edə bilərsiniz.

Yorğun halsızlıq nədən qaynaqlanır?

Tez-tez yorğunluq halsızlıq hiss etmək insanları gündəlik həyatdan və məsuliyyətlərdən yayındıra bilər. Bunun öhdəsindən gəlmək üçün ilk növbədə özünüzə “Niyə özümü yorğun hiss edirəm?” sualını vermək və buna səbəb olan şeyləri aradan qaldırmağa çalışmaq lazımdır. Yorğunluq və zəifliyə səbəb olan amilləri üç kateqoriyaya bölmək olar: yuxu pozğunluğu, fiziki və psixoloji.

Ümumiyyətlə yorğunluğa halsızlığa səbəb olacaq şeylərdən bəziləri bunlardır:

• Yuxusuzluq və ya yuxu apnesi
• İntensiv iş şəraiti
• Stresli həyat
• Qeyri-adekvat və balanssız qidalanma
• Alkoqol və siqaret istifadəsi
• İdman həyat tərzi və ya həddindən artıq məşq
• Depressiya
• Anemiya (dəmir çatışmazlığı)
• Vitamin çatışmazlığı
• Artıq çəki və ya piylənmə
• Bəzi xəstəliklərin (qaraciyər, böyrək, astma, ürək, şəkərli diabet, tiroid xəstəlikləri, xərçəng və s.) olması.
• Xroniki yorğunluq sindromu

Yorğunluğun halsızlığın öhdəsindən gəlməyin yolları hansılardır?

Yorğunluq və tükənmə ilə mübarizə aparmağın ilk yolu ona səbəb olan şeyləri aradan qaldırmaqdır. Buna bəzən yaxşı istirahət və keyfiyyətli yuxu vərdişləri əldə etməklə, bəzən stresslə mübarizə aparmaqla, bəzən də azalan vitamin ehtiyatlarını artırmaqla nail olmaq olar.

Yorğunluğun öhdəsindən gəlməyə kömək edəcək bəzi tövsiyələr aşağıdakılardır:

• Hər səhər isti duş
• Nəfəs alma məşqləri və yoga
• Bədən masajı almaq
• Yüngül qidalanma proqramına keçid
• Bol su içmək
• Rutin işlərə davam etmək

Yorğunluğa halsızlığa yaxşı təsir edən əlavələr hansılardır?

Həkiminizin və ya əczaçınızın tövsiyə etdiyi bəzi vitaminlər yorğunluq və yorğunluqla mübarizədə təsirli ola bilər. Bu maddələr bədənin yorğunluqla əlaqəli reaksiyalarına cavab verir və yorğunluq və zəiflik üçün yaxşı ola bilər. Sizə enerji verəcək və sizi formada saxlayacaq ən çox seçilən əlavələr C, D, E vitaminləri, sink, maqnezium və omeqa 3-dür. Bunlardan başqa vitamin B Kompleksi və Koenzim Q10 yorğunluq və yorğunluqla mübarizə üçün ən yaxşı əlavələr arasındadır.

Gəlin bu əlavələrə daha yaxından nəzər salaq:

• Vitamin B Kompleksi: B Kompleksi B1, B2, B3, B5, B6, B12 vitaminlərindən ibarətdir və orqanizmin hüceyrə funksiyalarında mühüm rol oynayır. B kompleks vitaminləri beynin düzgün işləməsini təmin edərək zehni yorğunluq və stressə qarşı fayda təmin edir. Bunlara əlavə olaraq, xroniki yorğunluq sindromundan əziyyət çəkən insanlarda yorğunluq əlamətlərini azaltmağa kömək edə bilər.
• Coenzyme Q10: Coenzyme Q10 bədəndə təbii olaraq tapılan, lakin yaşla azalan bir maddədir. Onun çatışmazlığı ən çox yorğunluq və zəiflik kimi özünü göstərir. Coenzyme Q10 bədənin enerji istehsalına kömək edir və fiziki performansı artırır.

Hər zaman yorğun halsız hiss etmək nə vaxt risklidir?

Gündəlik həyatda davamlı yorğunluq və zəiflik hissi lazımi tədbirlər görülməsinə baxmayaraq keçmirsə, bəzi altta yatan xəstəliklərə işarə edə bilər. Bunlardan ən çox yayılmışı dəmir çatışmazlığı anemiyasıdır. Xüsusilə reproduktiv yaşda olan qadınlarda yorğunluğun səbəblərindən biri də dəmir çatışmazlığıdır. Digər bir xəstəlik tiroid bezinin kifayət qədər hormon istehsal etməməsi nəticəsində yaranan yorğunluqdur, buna hipotiroidizm deyilir. Bunlardan başqa, təkrarlanan yoluxucu xəstəliklər də yorğunluq və halsızlığa səbəb ola bilər. Belə hallarda həkimə müraciət etmək, lazımi analiz və müayinələrdən keçmək lazımdır.

Həkimə müraciət etməyi tələb edən yorğunluğun səbəb olduğu bəzi şərtlər bunlardır:

• Müəyyən müddətlə məhdudlaşmır, uzun müddət davam edir.
• Fiziki fəaliyyətlə məşğul ola bilməmək
• Şikayətlər istirahətə baxmayaraq keçmir
• Yalnız fiziki deyil, həm də zehni və emosional olaraq yorğunluq hissi
• Yaddaş itkisi
• Diqqət və konsentrasiyanın pozulması
• Daimi oturmaq və uzanmaq istəyi

Yorğunluq çox vaxt məşğul iş həyatının və müasir həyatın sürətli tempinin normal nəticəsi olaraq görülsə də, bu ümumi şikayətin arxasında bir çox patoloji proseslər, xüsusilə də iltihab, xroniki yorğunluq sindromu, gizli infeksiyalar, hormonal balanssızlıq və toksik vəziyyətlər aşkar edilə bilər .

Odur ki, daimi yorğunluqdan şikayət edənlərin səbəbini araşdırmaq sağlamlığımızı təhdid edən bəzi mühüm situasiyaları ortaya çıxara bilər.

• Fiziki Səbəblər
  • Anemiya
  • Çölyak xəstəliyi
  • Qida Həssaslıqları
  • Xroniki Yorğunluq Sindromu
  • Şəkərli diabet
  • Piylənmə
  • İnfeksiyalar
  • Ürək-damar xəstəlikləri
  • Qan və Limfa Sistemi Xəstəlikləri
  • Hamiləlik
  • Narahat Ayaq Sindromu
  • Tiroid pozğunluqları
  • Yuxu apnesi
  • Az Su İçmək (Dehidrasiya)
• Psixoloji Səbəblər
  • Narahatlıq
  • Depressiya
  • Stress
• Həyat tərzi
  • Alkoqol
  • Siqaret
  • Kofein
  • Qidalanma
  • Yuxu pozğunluğu

Anemiya

#Anemiya – daimi yorğunluğun əsas səbəblərindən biridir. Anemiyanın ümumi səbəbləri, məsələn, dəmir çatışmazlığı anemiyası, bədən toxumalarına oksigenin azalması səbəbindən yorğunluq, başgicəllənmə, titreme və ürək döyüntüsü kimi simptomlara səbəb olur.

Çölyak xəstəliyi

Buğda, arpa və çovdar kimi taxıllarda olan qlütenə qarşı yüksək həssaslıqla əlaqəli bir vəziyyət olan çölyak xəstəliyində bağırsaqlarda iltihab qida maddələrinin udulmasının pozulmasına səbəb olur. Orqanizm üçün əvəzolunmaz qida maddələrinin kifayət qədər mənimsənilməməsi, maddələr mübadiləsinin və enerji təchizatının pozulması insanda yorğunluq hissi yaradır.

Xroniki Yorğunluq Sindromu

Milyonlarla insanı əhatə edən, lakin səbəbi bilinməyən bu sindromun immun sisteminin zəifləməsi səbəbiylə kompleks mexanizmə malik olduğu düşünülür. Xroniki yorğunluqdan əlavə, bu xəstələrdə irritabl bağırsaq sindromu və fibromiyalji ola bilər.

Diabet

#Diabet – Qanda şəkərin yüksək olması ilə xarakterizə olunan şəkərli diabet, insulin müqaviməti (2-ci tip) və ya insulin çatışmazlığı (tip 1) səbəbindən orqanizmin hüceyrələrinin qlükozadan səmərəli istifadə edə bilməməsi ilə əlaqədardır. Yüksək qlükoza konsentrasiyası səbəbindən toxumalarda və qan damarlarında əmələ gələn inkişaf etmiş qlikasiya məhsulları (AGE) onların strukturunu pozur və degenerativ proseslərə səbəb olur. Bundan əlavə, qlükozadan səmərəli istifadə edə bilməməsi səbəbindən hüceyrələrin enerji mübadiləsində pozğunluqlar yorğunluğa səbəb olur.

Piylənmə

Kilolu olmaq, bədənin daşıdığı həddindən artıq yük səbəbindən əzələlərin tez yorulmasına səbəb olur. Ürək və qan dövranı sistemi də bu vəziyyətdən mənfi təsirlənir. Hipotalamus-hipofiz-adrenal (HPA) oxu dediyimiz hormonal nəzarət mexanizmi ilə iltihabı təşviq edən pro-inflamatuar sitokinlərin qarşılıqlı əlaqəsi 24 saatlıq yuxu/oyanma dövrünü müəyyən edir. Hiperkortizolemiya (yüksək kortizol hormonu) və hipersitokinemiya (yüksək sitokinlər) rahat yuxunu azaldaraq yorğunluğa səbəb olur. Bundan əlavə, piylənmə ilə ortaya çıxan metabolik sindrom, yuxu apnesi və prediyabet kimi şərtlər yorğunluğa səbəb olur.

İnfeksiyalar

Sidik yollarının infeksiyaları kimi infeksiyalar, ifraz olunan toksinlər səbəbiylə ağrı, narahatlıq, yuxusuzluq, qızdırma və yorğunluğa səbəb ola bilər.
Ürək xəstəlikləri
Ürək-damar sağlamlığı pisləşdikdə, toxumaların oksigenləşməsinin azalması və fiziki fəaliyyət qabiliyyətinin azalması yorğunluğun səbəbləridir.

Hamiləlik

Bədənin daşıdığı əlavə yüklə yanaşı, hamiləlik zamanı baş verən hormonal və fiziki dəyişikliklər bəzən inanılmaz dərəcədə yorucu ola bilər. Həddindən artıq yorğunluq hamiləliyin erkən mərhələlərində də baş verə bilər. Sağlam bir hamiləlik üçün orqanizmin vitamin, mineral və mikroelement tələblərini adekvat şəkildə qarşılamaq, balanslaşdırılmış qidalanma ana və körpənin sağlamlığı üçün çox vacibdir.

Narahat Ayaq Sindromu

Bu sindrom keyfiyyətli yuxuya mane ola bilər. Yuxu saatlarında bədəndə aparılması lazım olan təmir prosesləri tamamlana bilmədiyi üçün insanların səhərlər yorğun oyanmasına səbəb olur.

Tiroid Bozukluğu

Qalxanvari vəzi bədənimizdəki enerjiyə nəzarət edən orqandır. Tiroid hormonlarının qeyri-kafi istehsalı yorğunluğa səbəb olur.

Yuxu apnesi

Yuxu apnesinin səbəbini qısaca olaraq beynin yuxu zamanı bədənə nəfəs almasını söyləməyi unutması (mərkəzi yuxu apnesi) və ya boğaz əzələlərinin rahatlaması (obstruktiv yuxu apnesi) kimi ifadə edə bilərik. Əgər siz yüksək səslə xoruldayırsınızsa və səhər narahat oyanırsınızsa, bunun səbəbi yuxu apnesi ola bilər. Bunlar səhər oyandığınız zaman quru ağız və baş ağrısı ilə müşayiət oluna bilər. Həddindən artıq çəki, boyun ətrafı, tənəffüs yollarının daralması, yaş, kişi cinsi, ailə tarixçəsi, spirt, siqaret, sakitləşdirici dərmanların istifadəsi və burun tıkanıklığı yuxu apnesi üçün risk faktorlarıdır.

Narahatlıq

Kortizol kimi stress hormonlarının səviyyələri yüksəkdirsə, vücudunuzun istirahət etməsi və özünü bərpa etməsi çətinləşir, yuxu və enerji səviyyələrini tarazlaşdırmaqda çətinliklər yaradır.

Depressiya

Depressiya bəzi insanlarda daimi yuxuya səbəb olarkən, bəzilərində yuxusuzluq yarana bilər.

Alkoqol

Müntəzəm olaraq spirtli içki qəbul edənlərdə orqanizmin zəhərli məhsullardan qurtulması və qaraciyərin təmizlənməsi üçün daha çox vaxt lazımdır. Nəticədə yorğunluq, tükənmişlik və zehni diqqətdə çətinlik yarana bilər.

Qidalanma

Balanslaşdırılmış bir pəhriz vasitəsilə kifayət qədər qida təmin edilə bilməzsə, bədən funksiyalarında yavaşlama və qida çatışmazlığı inkişaf edə bilər. Makro və mikro qidaların çatışmazlığı səbəbindən bir çox fermentlərdə və hüceyrə funksiyalarında pozulmalar baş verir və ümumi enerji çatışmazlığı və yorğunluq baş verə bilər.

Yuxusuzluq

Yuxu insan sağlamlığı üçün qidalanma və idman qədər vacib elementdir. Yaxşı qidalanma və müntəzəm fiziki məşqlərə baxmayaraq, özünüzü həmişə yorğun hiss edirsinizsə, yuxunuzda problem ola bilər. Gündə yeddi saatdan az yatmaq yorğunluğa səbəb ola bilər. Yuxunun keyfiyyəti adekvat yuxu vaxtı qədər vacibdir. Yuxudan bir neçə saat əvvəl parlaq işıqlı mühitlərdən və elektron cihazların ekranlarından uzaq durmaq, yataq otağını qaranlıq və sərin saxlamaq kimi ehtiyat tədbirləri yuxu keyfiyyətinin yaxşılaşdırılmasında faydalı ola bilər.