Feminist nedir?

Son illərdə tez-tez eşitdiyimiz “feminist” sözü bir çox insan üçün fərqli mənalar kəsb edə bilər. Lakin bu terminin əslində nə demək olduğu və necə meydana gəldiyi barədə bəzən çaşqınlıq yarana bilər. “Feminist” sözü adətən qadın hüquqları mübarizəsi ilə əlaqələndirilsə də, əslində gender bərabərliyinin tərəfdarı olan bir ideologiyanı təmsil edir. Bəs, “feminist” termini haradan qaynaqlanır və necə təkamül etmişdir? Yazımızın davamında “feminist nə deməkdir?” sualına cavab olaraq bu sözün mənasını və mənşəyini sizin üçün hazırlamışıq!

Feminist Nə Deməkdir?

“Feminist” sözü gender bərabərliyini (cinsiyyət bərabərliyini) müdafiə edən şəxsi təyin edən bir termindir. Mahiyyət etibarilə, qadınların kişilərlə bərabər hüquqlara sahib olması və ictimai gender ayrı-seçkiliyinin aradan qaldırılması məqsədini daşıyır. Bir şəxs “feminist” adlandırıldıqda, adətən o, gender əsaslı bərabərsizliklərə qarşı çıxan və bu məsələdə maarifləndirmə (farkındalık) yaratmağa çalışan bir fərd olaraq səciyyələndirilir.

Feminizm təkcə qadın hüquqlarına fokuslanan (cəmləşən) bir hərəkat deyildir; eyni zamanda cəmiyyətdəki ümumi gender normalarına və rollarına qarşı çıxaraq, kişilərin və qadınların bərabər hüquqlara sahib olmalarını müdafiə edir. Feminist yanaşması siyasət, mədəniyyət, iqtisadiyyat və bir çox başqa sahədə gender bərabərliyinin təmin olunmasını hədəfləyir.

“Feminist” termini geniş mənada istifadə olunsa da, mahiyyət etibarilə gender bərabərliyi idealı ətrafında birləşən bir çox fərqli görüş və yanaşmanı ehtiva edir. Bu müxtəliflik feminizmin mürəkkəbliyini və geniş əhatə dairəsini əks etdirərək, ictimai dəyişiklik üçün müxtəlif strategiya və üsullara ehtiyac olduğuna işarə edir.

“Feminist” Sözünün Mənşəyi

“Feminist” sözünün mənşəyi latın dilindəki “qadın” mənasını verən “femina” sözündən törəmişdir. Lakin müasir mənada “feminist” termini XIX əsrin ortalarında meydana çıxmışdır.

İlk dəfə fransız sosialist və filosof Şarl Furye (Charles Fourier) tərəfindən istifadə edilən “feministe” termini qadınların bərabər hüquqlara sahib olmasının vacibliyini müdafiə edən bir ideologiyanı ifadə edirdi. Lakin termin daha geniş şəkildə XX əsrin əvvəllərində, xüsusilə qadınların səsvermə hüququ uğrunda mübarizəsi zamanı və qadın hüquqları hərəkatının yüksəlişi ilə birlikdə istifadə olunmağa başlandı.

“Feminist” termini qadınların sosial, siyasi və iqtisadi sahələrdəki bərabərsizliklərinə qarşı çıxan, gender əsaslı ayrı-seçkiliyi tənqid edən və bu yolda mübarizə aparan fərdləri təyin etmək (təsvir etmək) üçün istifadə olunmağa başlandı.