Karbonat Nədir?

Natrium bikarbonat olaraq da bilinən karbonat (qida sodası), incə ağ toz şəklində bir kimyəvi birləşmə olub, xüsusilə yeməklərdə və xəmir işlərində qabartma tozu kimi istifadə edilən, həzmsizlik və ağız yaraları başda olmaqla sağlamlıq üçün də faydaları olan bir maddədir. Karbonatın insan sağlamlığına olan faydaları arasında həzmsizliyi yüngülləşdirməsi, mədə qıcqırmasına yaxşı təsir etməsi, ağız yaralarını sağaltması və həşərat dişləmələri başda olmaqla dəri yaralarının təsirlərini sakitləşdirməsi yer alır. Ancaq həddindən artıq karbonat istifadəsi bəzi yan təsirlərə yol aça bilər.

Karbonat Nedir?

Karbonat, natrium bikarbonat və ya qida sodası (soda bikarbonat) adı ilə də tanınan, qabartma tozu kimi istifadə edilən, digər tərəfdən bədən sağlamlığı üçün də faydaları olan qələvi bir duz və antiasiddir.

Karbonat xüsusilə yeməklərdə və xəmir işlərində qabartma tozu kimi istifadə olunur. Bu şəkildə istifadə edilməsinin səbəbi, qabartma tozunun qabartma xüsusiyyətidir. Qabartma tozu, xəmirlə reaksiyaya girərək xəmirin karbon qazı əmələ gətirməsini və nəticədə qabarmasını təmin edir.

Yemək və şirniyyat növlərindən başqa, karbonatın insan sağlamlığına da faydaları mövcuddur. Bu faydaların başında mədə qıcqırmasına yaxşı təsir etməsi, həzmsizliyi aradan qaldırması və ağız qoxusu ilə yanaşı ağız yaralarını sağaltması gəlir.

Karbonatın potensial faydalarının əksinə, həddindən artıq dozada istifadə edildikdə yan təsirləri də ortaya çıxa bilər. Buna görə də karbonat istifadəsində diqqətli olmaq lazımdır.

Karbonatın Faydaları Nələrdir?

Karbonat, mədə turşusunu neytrallaşdıra bildiyi üçün mədə qıcqırması və həzmsizliyə yaxşı təsir edən güclü bir antiasiddir. Bununla yanaşı, karbonatın faydaları arasında ağız qoxusunu azaltması və ağız yaralarını sağaltması göstərilir. Ancaq həddindən artıq istifadə məsələsində diqqətli olmaq vacibdir.

Karbonatın faydaları aşağıdakı kimi sıralana bilər:

• Karbonat antiasiddir, mədə turşusunu azaldır, mədə yanmasına (qıcqırmasına) yaxşı təsir edir
• Reflü simptomlarını azaldır
• Həzmsizliyi aradan qaldırır
• Ağız yaralarını sağaldır
• Ayaq göbələyi və ayaq qoxusu ilə mübarizə aparır
• Ağız sağlamlığını qoruyur, dişləri ağardır və bakteriya mənşəli ağız qoxusunun qarşısını alır
• Dişləri ağarda bilər
• Qoltuq altı qaralmalarında təsirlidir
• Pilinqdə istifadə olunur, dərini sakitləşdirir və yumşaldır
• Xüsusilə evlərdə təmizlik alternatividir

Karbonat mədə qıcqırması və həzmsizliyə yaxşı təsir edir

Karbonatın mədə turşusunu neytrallaşdırmaq xüsusiyyəti vardır. Bu sayədə mədə yanması və həzmsizliyə yaxşı təsir edən karbonatı yarım stəkan suya yarım çay qaşığı əlavə edərək içə bilərsiniz. Ancaq bu doza aşıldıqda bədən bəzi reaksiyalar göstərə bilər.

Reflü simptomlarını azaldır

Karbonatın mədə turşusunu neytrallaşdırma xüsusiyyəti reflü xəstəliyində də dövrəyə girir. Mədə qıcqırması ilə yanaşı reflü şikayəti olan insanlar üçün də karbonatın təbii bir müalicə vasitəsi ola biləcəyi dəyərləndirilir.

Ağız yaralarını sağaldır

Karbonat xüsusilə ağızda yaranan yaralara (aft) qarşı təsirli bir həll ola bilər. Bunun səbəbi karbonatın antibakterial xüsusiyyətidir. Karbonatdakı antibakterial xüsusiyyətlər sayəsində başda ağız yaraları olmaqla, ağız qoxusuna da yaxşı təsir edən karbonat, ümumi ağız sağlamlığı baxımından da faydalıdır. Karbonatla ağız qarqara edilə bilər və ya diş fırçalama zamanı diş məcununa az miqdarda karbonat əlavə edilə bilər.

Dişləri ağarda bilər

Karbonatın diş ağartma xüsusiyyətindən də bəhs etmək olar. Yenə də antibakterial xüsusiyyətlər burada rol oynayır. Ancaq dişləri ağarda bilən karbonatın həddindən artıq istifadəsi dişlərə və diş minasına zərər verə bilər.

Dəri sağlamlığını qidalandırır və qıcıqlanmanı azaldır

Karbonatlı kremlər və ya karbonatlı suyu dəriyə dozada tətbiq etmək, başda həşərat dişləmələrinin dəridə yaratdığı qızartı, qaşınma və batma hissinə yaxşı təsir edir. Gündəlik istifadə üçün olmasa da, bu cür qıcıqlanmalar üçün karbonatın faydalı bir maddə olduğu dəyərləndirilir.

Bədəndəki pis qoxular üçün faydalıdır

Bədənin həddindən artıq tərləməsi bəzən pis qoxu ilə nəticələnə bilər. Karbonatın qələvi quruluşu isə pis qoxular üçün alternativ bir həll təklif edə bilər. Karbonat, pis qoxu ilə ortaya çıxan bakteriyaları tarazlayır. Qoltuq altına yüngül miqdarda karbonat tətbiq edərək qoxulara qarşı təbii bir həll əldə etmək olar. Ancaq hər hansı bir dəri reaksiyası ortaya çıxdıqda, karbonat istifadəsi dayandırılmalıdır. Lazım gələrsə, həkimlə də məsləhətləşmək olar.

Xüsusilə evlərdə təmizlik alternatividir

Karbonatın təmizlik maddəsi kimi istifadə edilməsi də populyar bir həll yolu kimi qarşımıza çıxır. Xüsusilə ağır kimyəvi maddələrdən uzaq duran insanlar üçün karbonat praktik və faydalı bir alternativdir. Başda vanna otağı, əlüzyuyan və plitə olmaqla evin müxtəlif bölgələrində karbonat istifadə edilə bilər.

Karbonatın Yan Təsirləri Nələrdir?

Karbonatı həddindən artıq dozada uzun müddət dişlərə tətbiq etmək və karbonatı bir turşu ilə birləşdirərək diş ağardıcısı kimi istifadə etmək zamanla diş minasını aşındıra bilər. Bununla yanaşı, yüksək natrium tərkibi böyrək problemlərinə və təzyiq problemlərinə də yol aça bilər. Həddindən artıq natrium, qusma və ishala (diyareya) səbəb ola biləcəyi kimi, qıcolmalar və böyrək çatışmazlığı kimi daha ciddi problemlərə də gətirib çıxara bilər.

Həmçinin, karbonat antiasid kimi istifadə edildikdə və çox qaz əmələ gətirmə problemi ortaya çıxardıqda mədə-bağırsaq problemləri də görülə bilər.

Karbonatın potensial riskləri və yan təsirlərini belə ifadə etmək mümkündür:

• Dişlərə tətbiq edildikdə zamanla diş minasına zərər verə bilər
• Yüksək natrium tərkibi böyrək problemlərinə yol aça bilər
• Qusma və ishal (diyareya) ortaya çıxa bilər
• Bədən çox qaz əmələ gətirə bilər
• Dəridə allergik reaksiya görülə bilər

Kimlər Karbonat İstifadə Etməməlidir?

Xüsusilə hamilə olanlar, böyrək xəstələri, mədə problemləri yaşayanlar, yüksək təzyiq xəstələri və mütəmadi dərman istifadə edən şəxslər karbonata qarşı bir qədər məsafəli yanaşmalıdırlar. Bu şəxslərin karbonatı qətiyyən istifadə etməməsi qərarı həkim tərəfindən verilməlidir, ancaq istifadə edilsə belə, risk qrupundakı şəxslərin həddindən artıq miqdarda karbonat istifadə etmələri tövsiyə edilmir.

Karbonat Haqqında Tez-Tez Verilən Suallar

Karbonatın digər adı nədir? Karbonat, natrium bikarbonat və ya qida sodası adları ilə də bilinən qələvi və antiasid bir maddədir.

Karbonat nəyə yarayır? Karbonat əsasən qabartma tozu və təmizlik maddəsi kimi bilinsə də, insan sağlamlığı üçün də bir sıra faydaları var. Bu faydalara mədə turşusunu neytrallaşdıraraq mədə qıcqırması və həzmsizliyə yaxşı təsir etməsi, ağız qoxularını azaltması, ağız yaralarını sağaltması, dişləri ağartması, dəri sağlamlığını qidalandırması və bədəndəki pis qoxuları aradan qaldırması daxildir.

Karbonat necə istifadə olunur? Karbonat, qabartma tozu olaraq yeməklərə və ya şirniyyatlara əlavə edilərək istifadə edilməkdən əlavə, bəzi problemlər üçün çay qaşığı formasında da istehlak edilə bilər.

Dişləri karbonatla fırçalamaq zərərlidirmi? Bir çox diş məcunu, diş minasını aşındıran turşunu neytrallaşdırmağa və dişlərdəki ləkələri aradan qaldırmağa kömək edən bir maddə olan karbonat ehtiva edir. Ancaq dişlərdəki səthi ləkələri çıxarmaq üçün bərabər miqdarda karbonat və su qarışığı istifadə edilməlidir. Çünki bu tətbiqi çox tez-tez etmək zamanla diş minasını aşındıraraq dişlərə zərər verə bilər.

İngilis karbonatı ilə karbonat arasında fərq nədir? Karbonat və İngilis karbonatı arasındakı fərq qələvi tərkibindən qaynaqlanır. İngilis karbonatı daha yüksək nisbətdə qələvi bir maddə olduğu halda, karbonatdakı qələvi nisbəti aşağıdır.

Karbonatlı su içməyin faydaları nələrdir? Həzmsizlik və mədə qıcqırması müalicəsində tətbiq oluna biləcək təbii üsullardan biri də karbonatlı sudur. Bundan əlavə, karbonatlı suyun böyrək funksiyalarına yaxşı təsir etdiyi, diş əti narahatlıqlarını aradan qaldırdığı və ağız yaralarını sağaltdığı da dəyərləndirilir.

Karbonat arıqladırmı? Karbonatın maddələr mübadiləsi sürəti ilə birlikdə arıqlatdığına dair elmi bir araşdırma yoxdur. Buna görə də karbonat istifadə edərək arıqlamaq fikri etibarlı deyil.