İcbari sığorta nədir?

Gündəlik həyatda tez-tez eşitdiyimiz “icbari sığorta” ifadəsi bir çoxları üçün sadəcə avtomobil aldıqda və ya daşınmaz əmlak sənədlərini qaydasına salanda xatırlanan, yerinə yetirilməsi lazım olan bir öhdəlik kimi səslənir. Bəs bu məcburiyyətin arxasında hansı məna dayanır? İcbari sığorta həqiqətənmi yalnız əlavə xərc və bürokratik bir prosesdir, yoxsa cəmiyyətin hər bir üzvünü qoruyan vacib bir maliyyə mexanizmidir?

Gəlin bu anlayışın mahiyyətinə varağ və onun həyatımızdakı rolunu anlayaq.

İcbari Sığorta Nədir?

Ən sadə dillə desək, icbari sığorta – qanunvericiliklə müəyyən edilmiş və vətəndaşların və ya təşkilatların əldə etməyə məcbur olduğu sığorta növüdür. Könüllü sığortadan fərqli olaraq, burada seçim imkanınız yoxdur; qanun sizi və ətrafınızdakı insanları potensial risklərdən qorumaq üçün bu addımı atmağı tələb edir.

Bu sistemin əsas məqsədi sizin özünüzə dəyə biləcək zərəri qarşılamaq deyil, fəaliyyətiniz nəticəsində üçüncü şəxslərə (digər insanlara və ya onların əmlakına) vura biləcəyiniz zərərin əvəzini ödəməkdir. Yəni, icbari sığorta bir növ sosial məsuliyyət daşıyır və “Əgər mən kiməsə zərər vursam, onun əvəzini ödəyəcək bir təminatım var” düşüncəsinə əsaslanır.

Azərbaycanda Ən Geniş Yayılmış İcbari Sığorta Növləri

Ölkəmizdə bir neçə icbari sığorta növü mövcuddur ki, demək olar, hər birimiz onlarla qarşılaşırıq:

1. Avtonəqliyyat Vasitəsi Sahiblərinin Mülki Məsuliyyətinin İcbari Sığortası (AVSMMİS): Bu, hər bir sürücüyə tanış olan məşhur “avtomobil sığortası”dır. Əgər siz yol-nəqliyyat hadisəsi törətsəniz, bu sığorta sizin avtomobilinizi deyil, zərər vurduğunuz digər avtomobilin təmirini, sürücü və ya piyadanın müalicə xərclərini qarşılayır. Bu sığorta olmasaydı, bütün bu xərcləri öz cibinizdən ödəməli olardınız.
2. Daşınmaz Əmlakın İcbari Sığortası: Bu sığorta növü evinizi, mənzilinizi və ya kommersiya obyektinizi yanğın, partlayış, təbii fəlakət (zəlzələ, sel, fırtına) və digər risklərdən qoruyur. Məqsəd odur ki, baş verə biləcək hər hansı bədbəxt hadisə nəticəsində əmlakınıza dəyən zərər sığorta şirkəti tərəfindən ödənilsin və siz böyük maliyyə itkisi ilə üzləşməyəsiniz.
3. İstehsalatda Bədbəxt Hadisələrdən İcbari Sığorta: Bu, işəgötürənlərin öz işçiləri üçün əldə etməli olduğu sığortadır. Əgər işçi iş yerində xəsarət alarsa və ya peşə xəstəliyi səbəbindən əmək qabiliyyətini itirərsə, sığorta şirkəti ona dəyən zərərin əvəzini (müalicə xərcləri, itirilmiş əməkhaqqı və s.) ödəyir. Bu, işçilərin sosial müdafiəsi üçün həyati əhəmiyyət daşıyır.
4. Sərnişinlərin İcbari Fərdi Qəza Sığortası: Avtobus, qatar, təyyarə və ya gəmi ilə səyahət edərkən aldığınız biletin qiymətinə bu sığorta haqqı da daxildir. Səfər zamanı baş verə biləcək hər hansı qəza nəticəsində sərnişinin həyat və sağlamlığına dəyən zərər bu sığorta ilə təminat altına alınır.

İcbari Sığorta Olmasa Nə Olardı?

Təsəvvür edin ki, yolda bahalı bir avtomobili vurdunuz və təmir xərci on minlərlə manatdır. Yaxud, təsəvvür edin ki, qonşunuzun evində baş verən yanğın sizin mənzilinizə keçərək ciddi ziyan vurdu. Əgər təqsirkar şəxsin icbari sığortası olmasaydı, zərərin ödənilməsi illərlə davam edən məhkəmə çəkişmələrinə və böyük ehtimalla heç vaxt tam ödənilməməsinə səbəb ola bilərdi.

İcbari sığortanın olmaması:

• Maliyyə xaosu yaradar.
• Zərərçəkənlərin hüquqlarının müdafiəsiz qalmasına səbəb olar.
• İnsanları gözlənilməz hadisələr qarşısında iflas riski ilə üz-üzə qoyar.